Ψωρίαση

Τι είναι η ψωρίαση;

Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, συστηματική , φλεγμονώδης, μη μεταδοτική  νόσος, η οποία προσβάλλει κατά κύριο λόγο το δέρμα και παρουσιάζει αυξημένη συχνότητα εμφάνισης στο γενικό πληθυσμό. Η νόσος προκαλείται από τη διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που έχει ως αποτέλεσμα τον υπερβολικό πολλαπλασιασμό των κυττάρων της επιδερμίδας. Η συσσώρευση των κυττάρων αυτών, που δεν προλαβαίνουν να απομακρυνθούν με τις φυσικές διαδικασίες του οργανισμού, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ερυθρών, επηρμένων περιοχών που καλύπτονται με λευκές, ξηρές φολίδες.  Οι περιοχές αυτές ονομάζονται ψωριασικές πλάκες και εμφανίζουν επίμονο κνησμό, αίσθημα καύσου ή πόνο.

Επιδημιολογικά Στοιχεία

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η συχνότητα εμφάνισης της ψωρίασης στις διάφορες χώρες κυμαίνεται από 0,09% έως 11,4% για τους ενήλικες και από 0% έως 1,37% για τα παιδιά, ενώ οι πάσχοντες αγγίζουν τα 125 εκατομμύρια παγκοσμίως. Στη χώρα μας, ο αριθμός των ασθενών με ψωρίαση εκτιμάται κατά προσέγγιση στις 200.000.

Η νόσος επηρεάζει και τα δύο φύλα και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι η μέση ηλικία έναρξης της ψωρίασης ήταν τα 33 έτη, με το 75% των περιπτώσεων να εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 46 ετών, ενώ στις περισσότερες μελέτες θεωρείται ότι η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία, έχοντας συνήθως δικόρυφη κατανομή:τα περισσότερα περιστατικά εμφανίζονται  είτε στην ηλικία 16-22 ετών , είτε σε ηλικίες 57-60 ετών.

Αιτιολογία και συμπτώματα

Η ψωρίαση είναι ένα πολυπαραγοντικό νόσημα, τα αίτια της οποίας δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί. Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμμετέχουν στην εμφάνιση αλλά και στις υποτροπές της. Για την εκδήλωση και τις εξάρσεις της ψωρίασης ενοχοποιούνται:

• Το οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης
• Ορισμένες λοιμώξεις (στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, ΗΙV)
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες (υγρό, ψυχρό κλίμα)
• Το stress (συναισθηματική φόρτιση)
• Ορμονικοί παράγοντες. Υπάρχει μια έξαρση της εμφάνισης της ψωρίασης κατά την εμμηναρχή και την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, οι ορμονικές αλλαγές που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης φαίνεται να βελτιώνουν τα συμπτώματα της ψωρίασης στις περισσότερες περιπτώσεις.
• Η λήψη φαρμάκων. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να επιδεινώνουν την ήδη υπάρχουσα ψωρίαση, όπως το λίθιο (αντιψυχωσικό), ορισμένα αντι-υπερτασικά, αλλά και η απότομη διακοπή των συστηματικών κορτικοστεροειδών.
• Οι τραυματισμοί. Ένας τραυματισμός σε μια υγιή περιοχή δέρματος ενός ασθενούς με ψωρίαση μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση νέων ψωριασικών βλαβών (φαινόμενο Koebner), μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
• Κάπνισμα και αλκοόλ. Και τα δύο αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες.

Η ψωρίαση είναι αυτοάνοσο-αυτοφλεγμονώδες νόσημα, μια νόσος δηλαδή του ανοσοποιητικού συστήματος. Διάφορα γονίδια σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς παράγοντες, προκαλούν τη διέγερση κάποιων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, των Τ λεμφοκυττάρων, που υπό φυσιολογικές συνθήκες ενεργοποιούνται για την άμυνα του οργανισμού σε λοιμώξεις. Τα Τ-λεμφοκύτταρα αφού διεγερθούν παράγουν κυτταροκίνες όπως η ιντερλευκίνη 17 (IL-17) οι οποίες διεγείρουν περαιτέρω το ανοσοποιητικό και διαταράσσουν τον φυσιολογικό κύκλο των κυττάρων του δέρματος προκαλώντας τον υπέρ-πολλαπλασιασμό τους.

Τα κύτταρα του δέρματος φυσιολογικά ωριμάζουν, μεταφέρονται στην επιφάνεια του δέρματος και αποπίπτουν μέσα σε 28 περίπου ημέρες. Στα άτομα όμως που πάσχουν από ψωρίαση, τα κύτταρα αυτά δεν προλαβαίνουν να ωριμάσουν και συγκεντρώνονται εντός 3-4 ημερών στην επιφάνεια του δέρματος. Τα πλεονάζοντα κύτταρα δεν αποπίπτουν φυσιολογικά αλλά συσσωρεύονται με γοργούς ρυθμούς, σχηματίζοντας σωρούς που τελικά δημιουργούν τις χαρακτηριστικές δερματικές ψωριασικές βλάβες (ψωριασικές πλάκες).

Η βαρύτητά της νόσου ποικίλλει από την παρουσία λίγων εντοπισμένων δερματικών βλαβών μέχρι την εκδήλωση βαριάς γενικευμένης νόσου.

Τύποι ψωρίασης

Κατά πλάκας ψωρίαση. Η πιο συνηθισμένη μορφή ψωρίασης, η οποία προσβάλλει κατά κύριο λόγο τους αγκώνες, τα γόνατα ή/και την κεφαλή.

Σταγονοειδής ψωρίαση. Σπανιότερη μορφή ψωρίασης. Εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ή νεαρούς ενήλικες και ακολουθεί φαρυγγοαμυγδαλίτιδα (στρεπτοκοκκική λοίμωξη). Ο συγκεκριμένος τύπος ψωρίασης έχει πολύ καλή πρόγνωση και υποχωρεί σύντομα τις περισσότερες φορές. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως μπορεί ν εξελιχθεί σε πιο γενικευμένες μορφές.

Φλυκταινώδης ψωρίαση. Χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό φλυκταινών. Διακρίνεται στην εντοπισμένη και στη γενικευμένη φλυκταινώδη ψωρίαση. Στην εντοπισμένη, προσβάλλονται οι παλάμες και τα πέλματα. Η γενικευμένη μορφή χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη και καθολική προσβολή του σώματος, και μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Είναι απαραίτητο ο ασθενής να απευθυνθεί αμέσως στον δερματολόγο.

Ανάστροφη ψωρίαση. Εμφανίζεται στις μασχάλες, στη βουβωνική χώρα, κάτω από το στήθος, περιομφαλικά και γύρω από τα γεννητικά όργανα ,δημιουργώντας λείες ερυθρές φλεγμονώδεις πλάκες.

Ερυθροδερμική ψωρίαση. Η πιο σοβαρή εκδήλωση της ψωρίασης. Χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα όλου του δέρματος, ενώ μπορεί να υπάρχουν και συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετός και κακουχία. Ο ασθενής χρήζει νοσηλείας και υποστήριξης.

Ειδικές εντοπίσεις της ψωρίασης

Η ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος .Συνήθως οι ψωριασικές πλάκες εντοπίζονται σε κορμό , γόνατα , αγκώνες ωστόσο σε ένα σημαντικό ποσοστό εμφανίζονται και σε τριχωτό της κεφαλής,νύχια, παλάμες/πέλματα , γεννητικά όργανα.

Ψωρίαση τριχωτού της κεφαλής. Περίπου το 50% των ασθενών με ψωρίαση εμφανίζουν βλάβες στο τριχωτό της κεφαλής. Έως και 97% αυτών των ασθενών αναφέρει ότι  οι βλάβες στο τριχωτό της κεφαλής επηρεάζουν την καθημερινότητά τους.

Ψωρίαση παλαμών – πελμάτων. Περίπου 30% των ασθενών με ψωρίαση , την εκδηλώνουν σε παλάμες και πέλματα. Η προσβολή αυτών των περιοχών, λόγω της εμπλοκής τους στις καθημερινές δραστηριότητες , μπορεί να έχει  σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του ατόμου.

Ψωρίαση των γεννητικών οργάνων. Έως και 63% των ασθενών με ψωρίαση  αναφέρουν βλάβες στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Τα συμπτώματα της ψωρίασης των γεννητικών οργάνων οδηγούν σε σεξουαλικές και ψυχολογικές διαταραχές

Ψωριασική ονυχία. Εμφανίζεται σε ποσοστό 4,2-69% των ασθενών με ψωρίαση  και σχετίζεται με ψωριασική αρθρίτιδα. Παρατηρούνται αλλαγές στο χρώμα των νυχιών και δυστροφία των νυχιών (ευθραυστότητα, τραχύτητα, ονυχόλυση κ.λπ.). Το 90% των ασθενών με ψωριασική ονυχία θεωρούν ότι είναι αισθητικά ενοχλητική και ότι τους περιορίζει στις δραστηριότητες της καθημερινής τους ζωής. Μπορεί επίσης να προδιαθέτει για  μυκητιασικές λοιμώξεις των νυχιών.

Ψωριασική Αρθρίτιδα

Η ψωρίαση συχνά εκτός από το δέρμα προσβάλει και τις αρθρώσεις.Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης πάθηση των αρθρώσεων που προκαλεί πόνο, οίδημα, δυσκαμψία και άλλα συμπτώματα. Εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ των ηλικιών 30 και 50 ετών. Σε πολλές περιπτώσεις, το πρόβλημα ξεκινά περίπου 10 χρόνια μετά την εμφάνιση ψωρίασης, ωστόσο υπάρχουν και ασθενείς που έρχονται πρώτα αντιμέτωποι με την ψωριασική αρθρίτιδα.

Πολύ συχνά σε ασθενείς που πάσχουν από ψωριασική ονυχία, οι αρθρώσεις που πονούν είναι οι μικρές αρθρώσεις των δακτύλων.

Η διάγνωση της νόσου

Η διάγνωση της ψωρίασης γίνεται με την κλινική εξέταση των βλαβών του δέρματος, οι οποίες είναι χαρακτηριστικές ως προς τη μορφολογία και τον εντοπισμό τους. Σε πιο πολύπλοκες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειαστεί και βιοψία τους δέρματος για επιβεβαίωση της νόσου. Στις περιπτώσεις της ψωριασικής αρθρίτιδας η διάγνωση γίνεται από ειδικό ρευματολόγο, με την εξέταση των προσβεβλημένων αρθρώσεων και τις ενδεδειγμένες απεικονιστικές εξετάσεις.

Συννοσηρότητες

Η ψωρίαση χαρακτηρίζεται από συστηματική φλεγμονή, γι’ αυτό και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον οργανισμό με πολλούς τρόπους.

 Άτομα με ψωρίαση, ιδιαίτερα εκείνα που εμφανίζουν σοβαρότερα συμπτώματα, διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης άλλων σοβαρών, χρόνιων ή /και απειλητικών για τη ζωή  συσχετιζόμενων νοσημάτων. Αυτές οι συννοσηρές παθήσεις περιλαμβάνουν.

Διαβήτης και Μεταβολικό Σύνδρομο Τα άτομα με ψωρίαση ενδέχεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη. Οι ασθενείς θα πρέπει, με τη βοήθεια του γιατρού τους, να ελέγχουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα τους ανά τακτικά χρονικά διαστήματα και να ενημερώνουν τον ειδικό για τυχόν ύποπτα συμπτώματα.

Καρδιαγγειακές παθήσεις Σύμφωνα με τις έρευνες, τα άτομα με ψωρίαση έχουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς η φλεγμονή φαίνεται να επηρεάζει και τις αρτηρίες του σώματος. Οι ασθενείς, πάντα σε συνεργασία με τον γιατρό τους, θα πρέπει να ελέγχουν τακτικά την αρτηριακή τους πίεση και τη χοληστερόλη, ακολουθώντας παράλληλα ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο.

Άλλα αυτοάνοσα νοσήματα Οι ασθενείς με ψωρίαση έχουν κατά 50% περισσότερες πιθανότητες να έχουν τουλάχιστον ένα ακόμη αυτοάνοσο νόσημα και σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν τουλάχιστον δύο ακόμη αυτοάνοσα νοσήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η νόσος του Crohn, η οποία έχει περίπου 3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης σε ασθενείς με ψωρίαση.

Κατάθλιψη Η ψωρίαση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην ψυχική υγεία, καθώς οι σωματικές, συναισθηματικές και οικονομικές επιπτώσεις που προκαλεί καθιστούν τους ασθενείς άτομα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης. Γι’ αυτό, καλό είναι οι ασθενείς να απευθυνθούν στον θεράποντα ιατρό τους, αν συνειδητοποιήσουν ότι έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους για πράγματα που συνήθως απολάμβαναν, αν νιώθουν μονίμως μελαγχολικοί, ένοχοι ή και απελπισμένοι, αλλά και αν αρχίσουν να εκνευρίζονται πολύ με θέματα άνευ σημασίας. Επιπλέον, θα πρέπει να απευθυνθούν στον ειδικό αν δουν την όρεξή τους να μειώνεται, αν νιώθουν την ανάγκη να κοιμούνται περισσότερες ή λιγότερες ώρες από το συνηθισμένο, αν νιώθουν μια μόνιμη κόπωση και ατονία, αλλά και αν εμφανίσουν ανεξήγητα σωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους ή πόνους στη μέση.

Επομένως ο κίνδυνος από τη νόσο της ψωρίασης είναι συνολικός και απαιτείται θεραπεία για την ύφεση της και για την πρόληψη των συν νοσηροτήτων της κι όχι μόνο για την αισθητική βελτίωση του δέρματος.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει ότι είναι εφικτό να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό oι δυσκολίες που συνεπάγεται η ψωρίαση, βελτιώνοντας την πρόσβαση των ατόμων στην έγκαιρη διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία.

Οι επιπτώσεις της ψωρίασης στην ποιότητα ζωής

Η ψωρίαση επηρεάζει σημαντικά τις καθημερινές δραστηριότητες  των ασθενών και την ψυχολογία τους. Πιο συγκεκριμένα :

• Καθημερινότητα Εκτός από την έκταση των βλαβών στο δέρμα, η σοβαρότητα της νόσου κρίνεται και με βάση τις συνέπειες που έχει στην καθημερινότητα, τις φυσικές δραστηριότητες και τη συναισθηματική κατάσταση των ασθενών. Χαρακτηριστικό είναι ότι η πλειονότητα των ατόμων που πάσχουν από ψωρίαση αναφέρει πως η νόσος επηρεάζει την κοινωνική και οικογενειακή τους ζωή, καθώς και την επαγγελματική τους εξέλιξη.
• Ψυχολογία Πολύς κόσμος αγνοεί το γεγονός ότι η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική ή και το ότι δεν σχετίζεται καθόλου με την υγιεινή του ασθενούς. Η στιγματοποίηση και ο κοινωνικός αποκλεισμός, που απορρέουν από τις λανθασμένες αυτές αντιλήψεις, επιβαρύνουν ψυχολογικά τους πάσχοντες και προσθέτουν επιπλέον εμπόδια στην ήδη δύσκολη πορεία που καλούνται να διανύσουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους.

Όλα τα ανωτέρω έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών, ιδιαίτερα όταν οι βλάβες της ψωρίασης αναπτύσσονται σε εμφανή σημεία όπως, για παράδειγμα, στα χέρια ή σε ευαίσθητες περιοχές, όπως τα γεννητικά όργανα.

Η θεραπευτική προσέγγιση της ψωρίασης

Η θεραπευτική αγωγή επικεντρώνεται στον έλεγχο των συμπτωμάτων της νόσου και είναι συνήθως διά βίου, δεδομένου ότι η ψωρίαση είναι χρόνιο νόσημα.

Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές για τη διαχείριση της νόσου, την ανακούφιση των συμπτωμάτων της και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Η νόσος απαιτεί έγκαιρη διάγνωση αλλά και στενή παρακολούθηση και συνεργασία με το θεράποντα ιατρό, ο οποίος θα προτείνει την ενδεδειγμένη θεραπεία, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε ασθενούς. Ιατρός και ασθενής συνεργάζονται με κοινό στόχο την αντιμετώπισης της ψωρίασης, τη βελτίωση της κλινικής της εικόνας και την πρόληψη και αντιμετώπιση των συννοσηροτήτων.

Εκτιμώντας τη βαρύτητα, την έκταση και τη μορφή της ψωρίασης, αλλά και τον βαθμό στον οποίο επηρεάζει την καθημερινότητα του ασθενούς, ο θεράπων ιατρός  θα προτείνει κάποια από τις παρακάτω επιλογές:

• Τοπικές θεραπείες.
• Φωτοθεραπεία.
• Συστηματικές θεραπείες είτε σε μορφή χαπιών για λήψη από το στόμα, είτε σε ενέσιμη μορφή
  Οι ανωτέρω θεραπείες μπορούν να εναλλάσσονται και να συνδυάζονται προκειμένου να επιτυγχάνεται σε κάθε περίπτωση το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η προς επιλογή θεραπεία θα πρέπει να συνδυάζει ταχεία έναρξη δράσης και αποτελεσματικότητα καθώς και μακροχρόνια διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Επίσης θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευκολία χορήγησης, καλή ανοχή και ασφάλεια. Μάλιστα, η ασφάλεια της προς επιλογήν θεραπείας θα πρέπει να αξιολογείται με βάση το ιστορικό του ασθενούς, τη θεραπευτική αγωγή που λαμβάνει για άλλα νοσήματα και την παρούσα κατάσταση του π.χ. εγκυμοσύνη.

Θα πρέπει επίσης να δοθούν γενικές οδηγίες αποφυγής τραυματισμών και δερματοστιξίας (τατουάζ), ερεθιστικών ουσιών ή λήψης συγκεκριμένων φαρμάκων που ενδέχεται να προκαλέσουν επιδείνωση της νόσου

Κάθε ασθενής έχει δικαίωμα στην θεραπεία και κάθε θεράπων ιατρός θα πρέπει να βάζει στόχο του την κατά το δυνατόν γρηγορότερη ύφεση των συμπτωμάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς σε όλα τα επίπεδα.

Χρήσιμες συμβουλές για αποτελεσματικότερη διαχείριση της νόσου και καλύτερη ποιότητα ζωής

Προκειμένου να αντισταθμιστούν, στο μέτρο του δυνατού, οι αρνητικές επιπτώσεις της ψωρίασης στην καθημερινότητά τους, οι ασθενείς καλούνται να εφαρμόζουν πιστά τη θεραπεία τους, να φροντίζουν τον εαυτό τους και να ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής.

Καθώς η ψωρίαση είναι μια χρόνια νόσος, είναι εξαιρετικά σημαντική η τήρηση της θεραπευτικής αγωγής, ακόμα και εάν παρατηρείται βελτίωση, καθώς και η συνεχής επαφή των ασθενών με τον θεράποντα γιατρό τους, έτσι ώστε να ενημερώνουν για τυχόν εξάρσεις και να προσαρμόζεται ανάλογα η θεραπεία τους.

Επιπλέον, οι ασθενείς με ψωρίαση οφείλουν να φροντίζουν τον εαυτό τους καθημερινά. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επιλέγουν ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, να ασκούνται τακτικά, αλλά και να εφαρμόζουν τεχνικές διαχείρισης του στρες. Κι αυτό, διότι η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή συμβάλλουν στην πρόληψη πολλών προβλημάτων υγείας, όπως του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων – γεγονός σημαντικό για τα άτομα με ψωρίαση, καθώς έχουν ελαφρώς μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισής τους, σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Επιπλέον, η άσκηση θα αυξήσει τα επίπεδα της ενέργειάς τους, ενώ είναι βέβαιο ότι θα τονώσει τη διάθεσή τους και θα τους ανακουφίσει από το άγχος, συμβάλλοντας έμμεσα και στην αντιμετώπιση της ψωρίασης.

Ο ρόλος της άσκησης

Η άσκηση, σε συνδυασμό με τη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, μπορούν να δράσουν ευεργετικά σε έναν ασθενή με ψωρίαση, βελτιώνοντας τα συμπτώματα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιδρά στη φαρμακευτική αγωγή.

Είναι καλό, λοιπόν, ένας ασθενής με ψωρίαση να λάβει υπ’ όψιν του τα εξής:

• Η άσκηση για 30 λεπτά, πέντε φορές την εβδομάδα, συνιστάται για τη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, γεγονός που θα συμβάλει και στη μείωση των συμπτωμάτων της ψωρίασης.
• Συζητήστε με τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε, ενημερώνοντάς τον για τυχόν παλαιότερους τραυματισμούς, προκειμένου να καταλήξετε στις δραστηριότητες που είναι πιο κατάλληλες για την περίπτωσή σας.

• Για να αποφύγετε επιπλέον ερεθισμούς κατά την άσκηση, απλώστε μια ενυδατική λοσιόν πριν ξεκινήσετε, επιλέξτε χαλαρά και απαλά ρούχα, και κάντε αμέσως μόλις τελειώσετε την άσκηση ένα ντους.

• Προσπαθήστε να καθιερώσετε μια καθημερινή ρουτίνα άσκησης και να την τηρήσετε, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται στην αρχή.

• Το περπάτημα είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να παραμείνετε ενεργοί, εντάσσοντάς το στο καθημερινό σας πρόγραμμα: α) πηγαίνετε τα παιδιά σας στο σχολείο με τα πόδια, β) βγείτε να περπατήσετε μερικά τετράγωνα πριν ή μετά το μεσημεριανό σας.

Αν θα ακολουθήσετε κανονικό πρόγραμμα άσκησης:

• Κάντε προθέρμανση πριν ξεκινήσετε και αποθεραπεία όταν τελειώσετε, για τουλάχιστον 5 λεπτά.
• Κόψτε ταχύτητα αν δείτε ότι ζορίζεστε.
• Αν θα ασκηθείτε σε εξωτερικό χώρο, ντυθείτε ανάλογα με τον καιρό και φορέστε άνετα παπούτσια.
• Πίνετε πολύ νερό και θυμηθείτε να αναπνέετε σωστά καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης.
• Φροντίστε να ενημερωθείτε για το πώς να κάνετε διατάσεις και να σηκώνετε βάρη με ασφάλεια.
• Αν νιώσετε κάποια ενόχληση ή πόνο, χαλαρώστε λίγο το πρόγραμμά σας ή κάντε ένα διάλειμμα μερικών ημερών. Αν δεν βελτιωθεί η κατάσταση, μιλήστε με τον γιατρό σας.

Ο ρόλος της διατροφής

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα που καταναλώνουν οι ασθενείς με ψωρίαση μπορεί είτε να εντείνουν, είτε να αμβλύνουν τα συμπτώματα της νόσου, καθώς επίσης και να αυξήσουν ή να μειώσουν τις πιθανότητες εκδήλωσης συνοδών νοσημάτων.

Στην περίπτωση της ψωρίασης, ιδανική επιλογή θεωρείται η μεσογειακή διατροφή, η οποία περιλαμβάνει ελαιόλαδο, καθημερινή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και μη επεξεργασμένων δημητριακών, καθώς και κατανάλωση τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα ψαριών και οσπρίων.

Μάλιστα, πολλά φρούτα και λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, έχουν συνδεθεί με ηπιότερες εκδηλώσεις της ψωρίασης στο δέρμα. Ενώ φαίνεται πως ιδιαίτερα ωφέλιμα για τη βελτίωση των συμπτωμάτων της ψωρίασης είναι και τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα, τόνος κ.ά.).

Η κατανάλωση μιας ποικιλίας τροφών μπορεί να βοηθήσει στη λήψη των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεται ο οργανισμός, προκειμένου να παραμείνει υγιής. Επιπλέον, ας έχουμε υπ’ όψιν μας ότι ορισμένες βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων της ψωρίασης, όπως η βιταμίνη D, αλλά και το ιχθυέλαιο.

Για τη μείωση της φλεγμονής, καλό είναι να επιλέγονται φυτικές πρωτεϊνούχες τροφές, όπως τα φασόλια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, το αβοκάντο και οι τροφές ολικής άλεσης, όπως το καστανό ρύζι και το μαύρο ψωμί.

Συμβουλές για υγιεινές επιλογές γευμάτων σε εστιατόρια

Η υγιεινή διατροφή εκτός σπιτιού μπορεί να αποτελέσει μια πραγματική πρόκληση για έναν ασθενή με ψωρίαση. Για παράδειγμα, πολλές φορές, οι μερίδες που σερβίρονται στα εστιατόρια είναι αρκετές για δύο άτομα, ωστόσο ενδέχεται να καταναλωθούν μόνο από ένα – γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, ενδεχομένως και σε επιδείνωση κάποιων συμπτωμάτων της νόσου.

Τι μπορείτε να κάνετε:

• Σκεφτείτε τι είδους φαγητό, αλλά και σε τι ποσότητα, θα παραγγείλετε.
• Θυμηθείτε: Δεν χρειάζεται να φάτε όλη την ποσότητα που υπάρχει στο πιάτο. Μπορείτε να ζητήσετε να σας βάλουν το υπόλοιπο σε πακέτο για το σπίτι.

Ως προς τα γεύματα, επιλέξτε έξυπνα:

• Κρέας. Προτιμήστε άπαχο κρέας, όπως κοτόπουλο ή ψάρι, και ρωτήστε με ποιον τρόπο θα μαγειρευτεί. Επιλέξτε κάτι ψητό, αντί για τηγανητό.
• Σαλάτες. Ζητήστε να σας βάλουν τη σάλτσα σε ένα μπολ ξεχωριστά και, αντί να την προσθέσετε όλη στο πιάτο, προτιμήστε να βουτάτε πρώτα το πιρούνι σας στη σάλτσα και μετά στη σαλάτα.
• Συνοδευτικά πιάτα. Ζητήστε λαχανικά στον ατμό ή μια σαλάτα για συνοδευτικό, αντί για τηγανητές πατάτες.
• Επιδόρπιο. Μην στερηθείτε το γλυκό, αλλά ρωτήστε αν υπάρχει παιδική μερίδα, η οποία είναι πάντα μικρότερη.
• Ενδείξεις «χαμηλών λιπαρών». Προτιμήστε πιάτα που περιλαμβάνουν τροφές με χαμηλά λιπαρά. Τέτοιες τροφές είναι συνήθως αυτές που ετοιμάζονται στον ατμό, οι ψητές, οι βραστές, οι ποσέ, στο γκριλ, αλλά και οι τροφές που μαγειρεύονται «με τους χυμούς τους».
• Ενδείξεις «υψηλών λιπαρών». Αποφύγετε να παραγγείλετε πιάτα που περιλαμβάνουν στον τρόπο μαγειρέματός τους βούτυρο, κρέμα γάλακτος, σάλτσες, ή είναι σωτέ, τηγανητά και ογκρατέν. Θυμηθείτε ότι στα περισσότερα εστιατόρια το φαγητό ετοιμάζεται βάσει των δικών σας προτιμήσεων – απλά ρωτήστε!

Όταν η ψωρίαση συνυπάρχει με υψηλή αρτηριακή πίεση

Η φλεγμονή λόγω της ψωρίασης μπορεί, επίσης, να επηρεάσει τα αιμοφόρα αγγεία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, γεγονός που επιβαρύνει την καρδιαγγειακή υγεία.

Οι ασθενείς θα πρέπει να ελέγχουν συχνά την αρτηριακή τους πίεση και, επιπλέον, να υιοθετήσουν κάποιες υγιεινές συνήθειες στην καθημερινότητά τους, ώστε να τη διατηρούν υπό έλεγχο. Κάποιες από αυτές είναι:

• Η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους και η υγιεινή διατροφή, με αποφυγή της υπερβολικής ποσότητας αλατιού.
• Η άσκηση σε τακτική βάση, η οποία συμβάλλει σημαντικά στη συνολική υγεία και ευεξία.
• Η ενασχόληση με δραστηριότητες που τους ευχαριστούν, περιορίζοντας ως εκ τούτου το άγχος.
• Ο επαρκής ύπνος και η ξεκούραση.
• Η αποφυγή του καπνίσματος.
• Ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ.

Όταν η ψωρίαση συνυπάρχει με υψηλή χοληστερόλη

Η φλεγμονώδης κατάσταση της ψωρίασης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον τρόπο δράσης της «καλής χοληστερόλης» HDL. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με ψωρίαση παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα «κακής» LDL χοληστερόλης. Πώς μπορούν οι ασθενείς να ελέγξουν το πρόβλημα αυτό;

• Προσθέτοντας φυτικές ίνες στη διατροφή τους, φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως που συμβάλλουν στη μείωση της LDL χοληστερόλης.
• Διαβάζοντας προσεκτικά τις ετικέτες στα τρόφιμα που αγοράζουν και επιλέγοντας αυτά με χαμηλά λιπαρά και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες.
• Με τη φυσική άσκηση, η οποία μπορεί να μειώσει τη χοληστερόλη, τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, αλλά και να συμβάλει στη διατήρηση του φυσιολογικού βάρους.
• Παρακολουθώντας το βάρος τους. Το αυξημένο βάρος συνδέεται με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης.

Συμβουλές για τη διαχείριση του κνησμού

Είναι δεδομένο ότι το ξύσιμο μπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση, ανοίγοντας πληγές ή δημιουργώντας νέες πλάκες. Τι μπορείτε να κάνετε, προκειμένου να αποφύγετε τον κνησμό:

• Κρατήστε τα νύχια σας κοντά.
• Προτιμήστε να φοράτε απαλά ρούχα που δεν θα ερεθίσουν το δέρμα σας.
• Βάλτε μια κομπρέσα με πάγο, τυλιγμένη σε ένα ύφασμα. Η κομπρέσα θα μουδιάσει την ερεθισμένη περιοχή.
• Κάντε ζεστά ντους, χρησιμοποιώντας σαπούνι με ήπια σύνθεση.
• Μετά το ντους, στεγνώστε το δέρμα σας ταμποναριστά, μην το τρίβετε. Τελειώνοντας, απλώστε μια ενυδατική κρέμα.
• Όταν νιώθετε ότι θέλετε να ξύσετε την περιοχή, κάντε ελαφρύ μασάζ στο σημείο με μια ενυδατική κρέμα.
• Δοκιμάστε να φορέσετε κάλτσες και γάντια, προκειμένου να διατηρήσετε την κρέμα στα πόδια και τα χέρια σας
• Δοκιμάστε να καταψύξετε τις λοσιόν και τις κρέμες πριν τις χρησιμοποιήσετε. Αυτό θα τις καταστήσει ακόμα πιο καταπραϋντικές.
• Όταν νιώσετε έντονη την ανάγκη να ξυστείτε, προσπαθήστε να κάνετε κάτι άλλο, για να αποσπάσετε την προσοχή σας (ιδιαίτερα αποτελεσματικές αποδεικνύονται δραστηριότητες, όπως η ζωγραφική ή η παρακολούθηση μιας ταινίας).

Συμβουλές για καλό ύπνο

Ο καλός ύπνος αποτελεί πάντα βασικό “συστατικό” στη διατήρηση της καλής υγείας, δρώντας ευεργετικά στους ανθρώπους που νοσούν – και οι ασθενείς με ψωρίαση δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση. Ειδικότερα, στη δική τους περίπτωση, ο έντονος κνησμός μπορεί να αποτελέσει αιτία για έναν ανήσυχο ή διακεκομμένο ύπνο. Η διαχείριση του κνησμού, λοιπόν, είναι βασική προϋπόθεση για έναν καλό ύπνο (βλ. παραπάνω).

Επιπλέον, τι μπορεί να κάνει ένας ασθενής, προκειμένου να κοιμηθεί επαρκώς και καλά:

• Διαμορφώστε μια ρουτίνα: Φροντίστε να πηγαίνετε για ύπνο το βράδυ και να ξυπνάτε το πρωί κάθε μέρα την ίδια ώρα.
• Εάν δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, διαβάστε ένα βιβλίο ή ακούστε χαλαρωτική μουσική.
• Προσπαθήστε να μην κοιμηθείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας, ειδικά μετά τις 15:00.

Πώς να χαλαρώσετε στο τέλος της μέρας, ώστε να μπορέσετε να κοιμηθείτε:

• Κάντε χαλαρωτικές δραστηριότητες. Η γιόγκα και το πλέξιμο είναι μερικές καλές επιλογές.
• Αποφύγετε να παρακολουθείτε τηλεόραση, να κάθεστε μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή ή να ασχολείστε με το κινητό πριν τον ύπνο.
• Κάντε ένα ζεστό μπάνιο ή ντους και απλώστε μια λοσιόν για να απαλύνει το δέρμα σας.
• Χρησιμοποιήστε ωτοασπίδες ή έναν απαλό ανεμιστήρα για να απομονώσετε τυχόν θορύβους.
• Φροντίστε το δωμάτιο να είναι σκοτεινό, χρησιμοποιώντας βαριές κουρτίνες στα παράθυρα και στις μπαλκονόπορτες ή φορώντας μια μάσκα ματιών.
• Διατηρήστε το δωμάτιο δροσερό, ώστε το δέρμα σας να παραμείνει απαλό.

Συµβουλές για τις εξάρσεις του χειµώνα

Ο χειμώνας αποτελεί μια ιδιαίτερη «πρόκληση» για τους ασθενείς με ψωρίαση. Προκειμένου οι ασθενείς να αποφεύγουν τις εξάρσεις της νόσου την περίοδο αυτή, οι ειδικοί της Ελληνικής Δερµατολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) τους συμβουλεύουν:

1. Να διατηρούν το δέρµα τους καλά ενυδατωµένο, εφαρμόζοντας όσο το δυνατόν πιο παχύρρευστη και λιπαρή αλοιφή, προκειμένου να καταπραΰνουν την ερυθρότητα και τον κνησµό, και να µειώνονται οι πλάκες. 
2. Να προτιμούν το χλιαρό νερό, να αποφεύγουν τα παρατεταμένα αφρόλουτρα, καθώς αφαιρούν υγρασία από το δέρµα, και να ενυδατώνουν το δέρμα τους όσο ακόµα είναι βρεγμένο.
3. Να προσέχουν τη θερµοκρασία και την υγρασία στο σπίτι. Ιδανικά, η θερµοκρασία στο σπίτι πρέπει να είναι στους 23-24 βαθµούς Κελσίου και η υγρασία πρέπει να κυµαίνεται από 30% έως 50%. Στην περίπτωση που η υγρασία έχει μειωθεί σημαντικά, μπορούν να τοποθετήσουν δοχεία µε νερό δίπλα στις πηγές θερµότητας ή να προμηθευτούν έναν υγραντήρα.
4. Να ντύνονται κατάλληλα. Το κρύο και ο αέρας µπορεί να ερεθίσουν το δέρµα και να προκαλέσουν έξαρση της ψωρίασης και της ψωριασικής αρθρίτιδας. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους ασθενείς να επιλέγουν πάντοτε µαλακά (βαμβακερά, μεταξωτά) ρούχα και να αποφεύγουν τα µάλλινα, τα denim και άλλα υφάσµατα που µπορεί να ερεθίσουν το δέρµα. Θα πρέπει, επίσης, να προσέχουν ώστε να μην ιδρώνουν, καθώς η εφίδρωση ενδέχεται να επιδεινώσει την ψωρίαση, όπως επίσης και μην ξεχνούν το κασκόλ, το καπέλο και τα γάντια σε κάθε τους έξοδο.
5. Να πίνουν άφθονο νερό. Όπως και το καλοκαίρι, έτσι και τον χειµώνα, όσοι πάσχουν από ψωρίαση πρέπει να πίνουν πολύ νερό, καθώς η αφυδάτωση µπορεί να εντείνει τη νόσο.
6. Να προσπαθούν να ελέγχουν το στρες. Το στρες είναι εκλυτικός παράγοντας της ψωρίασης, γι’ αυτό και συνιστάται να αφιερώνουν καθηµερινά χρόνο για χαλάρωση.

ΠΗΓΕΣ

1. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/204417/1/9789241565189_eng.pdf
2. Gibbs S. Skin disease and socioeconomic conditions in rural Africa: Tanzania. Int J Dermatol. 1996;35(9):633–9.
3. Danielsen K, Olsen AO, Wilsgaard T, Furberg AS. Is the prevalence of psoriasis increasing? A 30–year follow-up of a population–based cohort. Br J Dermatol. 2013;168:1303–10.
4. Alshami MA. Clinical profile of psoriasis in Yemen, a 4-year retrospective study of 241 patients. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2010;24(Suppl. 4):14. 9. Falodun OA. Characteristics of patients with psoriasis seen at the dermatology clinic of a tertiary hospital in Nigeria: a 4-year review 2008–2012. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2013;27(Suppl. 4)
5. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/psoriasis/symptoms-causes/syc-20355840
6. Henseler T, Christophers E. Psoriasis of early and late onset: characterization of two types of psoriasis vulgaris. J Am Acad Dermatol. 1985;13(3):450–6.
7. https://www.nhs.uk/conditions/psoriasis/
8. https://www.psoriasis.org/about-psoriatic-arthritis/
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5898839/
10. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-pressure/basics/definition/con-20019580
11. Boehncke WH, Schön MP. Psoriasis. Lancet. 2015; 386(9997):983-994.
12. Fleming P, Roubille C, Richer V, et al. Effect of biologics on depressive symptoms in patients with psoriasis: a systematic review. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2015;29:1063-1070
13. Kimball AB, Guérin A, Tsaneva M, et al. Economic burden of comorbidities in patients with psoriasis is substantial. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2011;25:157-163
14. Chen G-Y, Cheng Y-W, Wang C-Y, Hsu T-J, Hsu MM-L, Yang P-T et al. Prevalence of skin diseases among schoolchildren in Magong, Penghu, Taiwan: a community-based clinical survey. J Formos Med Assoc. 2008;107(1):21–9.
15. Yang Y-C, Cheng Y-W, Lai C-S, Chen W. Prevalence of childhood acne, ephelides, warts, atopic dermatitis, psoriasis, alopecia areata and keloid in Kaohsiung County, Taiwan: a community-based clinical survey. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2007;21(5):643–9.
16. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/definition/con-20032977
17. Jensen P, Christensen R, Zachariae C, et al. Long-term effects of weight reduction on the severity of psoriasis in a cohort derived from a randomized trial: a prospective observational follow-up study. Am J Clin Nutr. 2016;104:259-265.
18. Debbaneh M, Millsop JW, Bhatia BK, Koo J, Liao W. Diet and psoriasis, part I: impact of weight loss interventions. J Am Acad Dermatol. 2014;71:133-140.
19. https://www.psoriasis.org/treating-psoriasis/complementary-and-alternative/exercise
20. https://www.psoriasis.org/advance/inflammation-to-blame-for-psoriatic-disease#0
21. https://www.psoriasis.org/advance/weight-loss-greatly-improves-psoriasis
22. https://www.psoriasis.org/publications/patient-education/booklets
23. https://edae.gr/dt/DT_Pswriasi.pdf
24. Blakely K, et al. Psoriasis (Auckl). 2016; 6:33–40.
25. Manhart R, et al. Clin Exp Rheumatol. 2015;33(65 Suppl 93):S7-S13.

Stat_Cont_PsO_12_2020