BLOG | Σακχαρώδης Διαβήτης

Μπουγουλιά Μαρία, MD,PhD Ενδοκρινολόγος

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που βοηθά τα κύτταρα να χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως ενέργεια. Λειτουργεί ως "κλειδί", επιτρέποντας στη γλυκόζη να πηγαίνει από το αίμα μέσα στο κύτταρο. Στο διαβήτη τύπου 1, το σώμα δεν παράγει ινσουλίνη, ενώ στο διαβήτη τύπου 2 ο οργανισμός δεν χρησιμοποιεί σωστά την ινσουλίνη (ινσουλινοαντίσταση), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε βάθος χρόνου σε μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης.

Στο διαβήτη τύπου 1 απαιτείται αγωγή μόνο με ινσουλίνη, ενώ στο διαβήτη τύπου 2 μπορεί να δοθεί ανάλογα με τις ανάγκες, αγωγή με δισκία με ή χωρίς GLP-1, ινσουλίνη ή και μεικτή αγωγή (δισκία, ή/και GLP-1 και ινσουλίνη).

Η ινσουλίνη χορηγείται ως ένεση με σύριγγα ινσουλίνης, με πένα ινσουλίνης ή με συσκευή συνεχούς υποδόριας έγχυσης ινσουλίνης (αντλία ινσουλίνης).

Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους για την έναρξη θεραπείας με ινσουλίνη είναι ο φόβος του πόνου της ένεσης.

Το άγχος παίζει σημαντικό ρόλο στη μη αποδοχή της ινσουλινοθεραπείας¹. Παρόλο που η φοβία για τις ενέσεις είναι σχεδόν η ίδια τόσο σε πληθυσμό ατόμων με διαβήτη (5%) όσο και σε κοινό πληθυσμό (3%), το 94% των ατόμων με διαβήτη που έκαναν θεραπεία με ινσουλίνη εμφανίζουν στρες, αγωνία και φοβίες σε σχέση με την ένεση1. Στην έρευνα DAWN, για παράδειγμα, διαπίστωσαν επίσης ότι το 33% "φοβόταν" τις ενέσεις τους και το 22% έπρεπε να προετοιμαστούν ψυχολογικά για αυτές².

Αυτό το άρθρο παρέχει συμβουλές που θα βοηθήσουν στη μείωση της ενόχλησης από τις ενέσεις

Το αίσθημα του πόνου που παρατηρείται κατά τη διάρκεια της χορήγησης της ινσουλίνης οφείλεται στην επαφή της βελόνας με τα πολύ λεπτά επιφανειακά νεύρα και τις απολήξεις τους, που βρίσκονται κάτω από το δέρμα μας. Παρόλα αυτά, το δέρμα μας δεν παρουσιάζει σε όλα τα σημεία του την ίδια ευαισθησία απέναντι στο πόνο.

Συμβουλές για τη μείωση της ενόχλησης από τις ενέσεις:

1. Δεν κάνουμε ινσουλίνη στα ίδια σημεία. Θα πρέπει να γίνεται εναλλαγή των σημείων (site rotation). Αυτό είναι σημαντικό, επειδή η χρήση του ίδιου σημείου με την πάροδο του χρόνου μπορεί να προκαλέσει λιποδυστροφία. Σε αυτήν την κατάσταση, το λίπος είτε διασπάται είτε συσσωρεύεται κάτω από το δέρμα, προκαλώντας θρόμβους που παρεμποδίζουν την απορρόφηση της ινσουλίνης.
2. Αποφύγετε να χορηγείτε την ινσουλίνη πολύ κοντά στην περιοχή του ομφαλού, καθώς γύρω από αυτόν, το δέρμα είναι αρκετά σκληρό και ανασηκώνεται με δυσκολία.
3. Μην χορηγείται ινσουλίνη σε σημεία που υπάρχουν ουλές. Στα σημεία αυτά το δέρμα είναι σκληρό. Μπορείτε να κάνετε την ινσουλίνη σε διαφορετικές περιοχές της κοιλιάς σας ή σε άλλα μέρη του σώματός σας, συμπεριλαμβανομένου του μηρού, του βραχίονα και των γλουτών σας¹.
4. Μετά την έγχυση της ινσουλίνης είναι πολύ βασικό να μην τρίψουμε την περιοχή όπου έγινε η ένεση, αλλά απαλά να τη σκουπίσουμε.
5. Χρησιμοποιούμε σύριγγες ή βελόνες ινσουλίνης (για πένα) λεπτότερες και με μικρότερο μήκος.

Για να γίνει κατανοητό το παραπάνω, αναφέρουμε μερικές λεπτομέρειες που αφορούν το πάχος και τα μήκη των βελονών.

Τα Gauge και το μήκος της βελόνας

Η μέτρηση gauge περιγράφει το πάχος μιας βελόνας. Όσο μεγαλύτερα είναι τα gauge τόσο πιο λεπτή είναι η βελόνα. Οι λεπτότερες βελόνες συνήθως προκαλούν μικρότερο πόνο στην ένεση. Συνήθως έχουμε : 28, 29, 30, 31, 32 αλλά και το πιο λεπτό που υπάρχει το 33 Gauge.

To Μήκος βελόνας

Οι σύριγγες ινσουλίνης και οι βελόνες των πενών διατίθενται σε διάφορα μήκη. Μερικοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι με τη χρήση βραχύτερης βελόνας έχουν μείωση του πόνου των ενέσεων.

Μια σύριγγα ινσουλίνης ή μια βελόνα πένας που είναι πολύ μεγάλη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ενδομυϊκής ένεσης. Η ένεση της ινσουλίνης στο μυ προκαλεί περισσότερη ενόχληση και μεταβάλλει την απορρόφηση της ινσουλίνης (η ινσουλίνη πρέπει να εγχέεται στον υποδόριο ιστό που είναι η περιοχή ακριβώς κάτω από το δέρμα).

Επιλογές μήκους σύριγγας ινσουλίνης: 6 mm, 8 mm, 12,7 mm

Επιλογές μήκους άκρου βελόνας πένας: 4 mm, 5 mm, 8 mm, 12,7 mm

 
6. Χρησιμοποιήστε πένα ινσουλίνης αντί για σύριγγα
Η χρήση μιας πένας ινσουλίνης επιτρέπει στον χρήστη να επιλέξει μια κοντύτερη βελόνα (είτε 4 mm είτε 5 mm) και έτσι, έχει λιγότερη ενόχληση.
 
7. Αποφύγετε την ένεση στους μυς
Η ένεση στον μυ, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μπορεί να αυξήσει την ενόχληση στην περιοχή των ενέσεων. Για να αποφύγετε την ένεση σε μυ (κυρίως, αν χρησιμοποιείτε βελόνες 8 mm-12,7 mm): Πιάστε το δέρμα στο σημείο της ένεσης. Αυτό θα βοηθήσει στη διάσπαση του λίπους από τους μυς, βοηθώντας να διασφαλιστεί ότι η ινσουλίνη εγχέεται στο λίπος (όχι στο μυ). Η μύτη της βελόνας θα πρέπει να κατευθύνεται κάθετα προς το δέρμα, διαφορετικά αυξάνεται η ένταση του πόνου. Για ενήλικες που χρησιμοποιούν βελόνες 5-6 mm αυτή η τεχνική της πτύχωσης του δέρματος δεν πρέπει να εφαρμόζεται στην κοιλιά ή στο μηρό. 

8. Αφήστε το οινόπνευμα να στεγνώσει στον αέρα (μη φυσάτε στην περιοχή) πριν την έγχυση. Αυτό θα βοηθήσει στη μείωση του πόνου ένεσης /καψίματος. Το αλκοόλ δεν χρησιμοποιείται συνήθως για την προετοιμασία και τον καθαρισμό του δέρματος πριν από τη χορήγηση μιας ένεσης ινσουλίνης στο σπίτι. Όμως αν το άτομο με διαβήτη ζει ή εργάζεται σε περιβάλλον το οποίο δεν είναι καθαρό, τότε το σημείο του σώματος που έχει επιλεγεί για την έγχυση της ινσουλίνης θα πρέπει να καθαρίζεται πριν την ένεση.

9. Χρησιμοποιήστε την ινσουλίνη σε θερμοκρασία δωματίου. Το ψυχρό διάλυμα ινσουλίνης μπορεί να προκαλέσει κάψιμο στην περιοχή της ένεσης. Οι περισσότερες ινσουλίνες, αφού ανοιχτούν, είναι ασφαλείς σε θερμοκρασία δωματίου για 28 ημέρες.

10. ΠΑΝΤΑ χρησιμοποιείτε νέα βελόνα
Οι σύριγγες ινσουλίνης και οι βελόνες για τις πένες ινσουλίνης προορίζονται για μία χρήση. Οι παλιές βελόνες μπορεί να στραβώσουν και να αυξήσουν αφενός τον πόνο της ένεσης και αφετέρου τον κίνδυνο μόλυνσης.
Χαλαρώστε!!! Η ένταση πριν από την έγχυση πιθανόν να προκαλέσει περισσότερη ενόχληση κατά την ένεση. Η αργή εισπνοή και εκπνοή μπορεί να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε^3,4.

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την λήψη ινσουλίνης, όπως με σύριγγες, με πένες ινσουλίνης, με αντλία ινσουλίνης^4,5,6.

Σύριγγες ινσουλίνης

Οι σύριγγες διαφέρουν ανάλογα με την ποσότητα ινσουλίνης και το μέγεθος της βελόνας. Είναι κατασκευασμένες από πλαστικό και πρέπει να απορρίπτονται μετά από μία χρήση. Παραδοσιακά, οι βελόνες που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία ινσουλίνης ήταν 12,7 χιλιοστά (mm) σε μήκος.

Χρησιμοποιήστε πένα ινσουλίνης αντί για σύριγγα

Πένα ινσουλίνης
Η χορήγηση με πένα (πένα) ινσουλίνης είναι ευκολότερη και δεν προκαλεί τον φόβο της ένεσης όπως οι σύριγγες. Η χρήση μιας πένας ινσουλίνης επιτρέπει στο χρήστη να επιλέξει μια κοντύτερη βελόνα (είτε 4 mm είτε 5 mm).
Επιλογές μήκους άκρου βελόνας πένας: 4 mm, 5 mm, 8 mm, 12,7 mm
Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι μικρότερες βελόνες 8 mm, 6 mm και 4 mm είναι εξίσου αποτελεσματικές, ανεξάρτητα από τη σωματική μάζα. Αυτό σημαίνει ότι η ένεση ινσουλίνης είναι λιγότερο επώδυνη από ό,τι στο παρελθόν.

 i-Port Advance ή Insuflon
Προσκολλάται στο δέρμα με συγκολλητική ουσία και μέσω βελόνας εισαγωγής, εισάγεται ένας εύκαμπτος σωληνίσκος κάτω από το δέρμα και είναι μια μικρή θύρα ενέσεων, η οποία εφαρμόζεται στο σώμα και επιτρέπει στα άτομα που το φορούν να χορηγούν μέσω αυτής, τις ενέσεις τους, αντί απευθείας πάνω στο δέρμα, έτσι, ώστε μια σύριγγα ή μια βελόνα πένας να μην αγγίζει ποτέ το σώμα τους. Το i-Port Advance™ είναι κατάλληλο για άτομα που κάνουν θεραπεία με ινσουλίνη (σχήμα πολλών ενέσεων) και επιθυμούν να περιορίσουν τον αριθμό των ενέσεων.

Η Θεραπεία με αντλία ως σύστημα:

Πώς η ινσουλίνη εισέρχεται στο σώμα;

Η αντλία ινσουλίνης έχει ένα εξάρτημα που κρατά το ρεζερβουάρ που περιέχει την ινσουλίνη. Από το ρεζερβουάρ της αντλίας, η ινσουλίνη χορηγείται μέσα στον οργανισμό σας μέσω ενός σετ έγχυσης. Το σετ έγχυσης τοποθετείται στο σώμα σας με τη βοήθεια της συσκευής εισαγωγής του σετ έγχυσης και εγχέει μέσω ενός μικροσκοπικού εύκαμπτου σωλήνα, που ονομάζεται κάννουλα και η οποία βρίσκεται ακριβώς κάτω από το δέρμα σας. Το σετ έγχυσης συνδέεται με το ρεζερβουάρ μέσω ενός μικρού σωλήνα και μπορείτε να το αποσυνδέετε και να το επανασυνδέετε από το σώμα σας οποιαδήποτε στιγμή.
Με την αντλία ινσουλίνης αποφεύγονται τα τρυπήματα και η τυχόν ενόχληση της βελόνας.

Jet injector ή jet injection
Δεν είναι απαραίτητη η βελόνα με τα μπεκ ψεκασμού ινσουλίνης, τα οποία είναι μία επιλογή εξαιρετική για τα άτομα που φοβούνται τις βελόνες.
Αυτές οι συσκευές χρησιμοποιούν υψηλή πίεση για να στείλουν ένα λεπτό σπρέι ινσουλίνης μέσα στο δέρμα. (δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα)

Pump patch
Αυτές οι συσκευές είναι βασικά αντλίες ινσουλίνης που προσκολλώνται απευθείας στο δέρμα και δε χρησιμοποιούν σωληνίσκους για τη χορήγηση του φαρμάκου.
Αυτές είναι σχετικά καινούργιες συσκευές και πολλά μοντέλα αναπτύσσονται ακόμα.
Τα patch αντλίας είναι ασύρματα, μπορούν να εφαρμοστούν σχεδόν οπουδήποτε στο σώμα, είναι πολύ εύχρηστα και εξαλείφουν την ανάγκη να μεταφέρουν τη μεγάλη αντλία. Ένα μοντέλο βρίσκεται ήδη στην αγορά (όχι στην Ελλάδα).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Aronson, R. The role of comfort and discomfort in insulin therapy. Diabetes Technology & Therapeutics, 2012, 14(8), 741-747
2. Peyrot M. Rubin R. Lauritzen T. Skovlund SE. Snoeck FJ. Matthews DR. Landgraf R. Kleinebreil L. Resistance to insulin therapy among patients and providers: results of the cross-national Diabetes Attitudes, Wishes and Needs (DAWN) study. Diabetes Care. 2005;28:2673–2679.
3. Tubiana-Rufi, N., Belarbi, N., Du Pasquier-Fediaevsky, L., Polak, M., Kakou, B., Leridon, L., Hassan, M. & Czernichow, P. (1999, October). Short needles (8mm) reduce the risk of intramuscular injections in children with type 1 diabetes. Diabetes Care, 22(10), 1621-1625
4. Meryl Krochmal RD,CPS, CDE, CNSC . January 25, 2018 https://type2diabetes.com/author/merylk/
5. Insulin administration American Diabetes Association Diabetes Care 2004 Jan; 27(suppl 1): s106-s107
6. Strategies for Insulin Injection Therapy in Diabetes Self-Management https://www.diabeteseducator.org/.../aade_meded.pdf?...

*Οι ως άνω ιστότοποι δεν συνδέονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με τον παρόντα ιστότοπο. Αποτελούν μόνον βιβλιογραφική αναφορά.

64 LD BLOG 1/2019